1 ARALIK DÜNYA HIV/AIDS GÜNÜ
Hepimizin bildiği gibi Dünya Sağlık Örgütü tarafından HIV/AIDS farkındalığını artırmak
için 1988 yılında 1 Aralık Dünya AIDS Günü olarak kabul edilmiştir. İlk çıkışı 1960’lı yıllara ve ilk
tanısı da 1980’li yılların başına dayanan HIV enfeksiyonu, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde
de ciddi bir halk sağlığı ve toplumsal sorundur.
HIV enfeksiyonu; korunmasız her türlü cinsel temas, enjektör paylaşımı, enfekte kan ve
kan ürünleri transfüzyonu veya anneden bebeğe gebelik döneminde, doğum sırasında veya
doğum sonrasında emzirmeyle bulaşabilmektedir. Bulaşma yollarının çeşitliliğine bağlı olarak
HIV enfeksiyonu tüm yaş gruplarında görülebilmektedir. Bulaş yolları ile ilgili bir hususun altını
çizmekte yarar var: HIV pozitif kişilerle aynı iş yerinde çalışmakla, aynı okulda okumakla, aynı
ortamda bulunmakla, ortak çatal kaşık kullanmakla; dokunmak ve tokalaşmakla; telefon, kitap,
defter gibi araçlar ile duş-banyo alanlarını, havuzları, tuvaletleri ortak kullanmakla, böcek
ısırması ve sinek sokması ile HIV enfeksiyonu bulaşmamaktadır.
HIV/AIDS epidemisi, bugün küresel ölçekte önemli bir boyuta ulaşmıştır. Birleşmiş
Milletler HIV/AIDS Ortak Programı (UNAIDS) 2019 yılı raporuna göre; dünyada HIV
epidemisinin başlangıcından bu yana 74.9 milyon kişi HIV ile enfekte olmuş, 32 milyon kişi ise
AIDS ile ilişkili hastalıklar nedeni ile hayatını kaybetmiştir.
Ülkemiz ise HIV/AIDS açısından hastalığın az sıklıkla görüldüğü ülkeler arasında yer
almakla birlikte, son yıllarda vaka sayılarında artış izlenmektedir.
Önemli bir halk sağlığı sorunu boyutuna ulaşan HIV/AIDS epidemisi; morbidite,
mortalite, ayırımcılık, insan hakları, işgücü, istihdam, ekonomi ve hukuk başta olmak üzere çok
çeşitli konularda toplumsal yansımaları ve sonuçları olan ve bütüncül bir yaklaşım gerektiren
ciddi bir meseledir.
HIV/AIDS konusunda önleme ve etkin tedaviye erişim programlarını içeren küresel
çabalar, umut verici gelişmelere neden olmuştur. Deneyimler; uygun politika ve stratejilerin
HIV salgınlarını önleyebildiğini, yavaşlatabildiğini ve hatta tersine çevirebildiğini
göstermektedir. Etkili HIV önleme müdahaleleri arasında; kondom kullanımı, temiz enjeksiyon
ekipmanı temini, opioid ikame tedavisi, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların tedavisi ve HIV
testi ve danışmanlığı yer almaktadır.
HIV enfeksiyonu önlenebilir bir hastalıktır ve korunma önlemleri tedaviden çok daha
etkili ve ucuzdur. En sık görülen bulaşma yolunun cinsel temas olması nedeni ile tek eşliliğin
yanı sıra, riskli cinsel temasta kondom kullanımı hastalığın cinsel yolla bulaşmasına karşı en
güvenli ve basit korunma yoludur. Şüpheli durumlarda ise vakit kaybetmeden bir sağlık
kuruluşuna müracaat ederek test yaptırmak gerekir.
Ülkemizde HIV/AIDS ile mücadelede bugüne kadar başarılı adımlar atılmış, etkisi ve
kapsamı giderek güçlenen çalışmalar yürütülmüştür. 1986 yılından bu yana kan ve kan
ürünleri ile bulaşmaya karşı insanları koruma amacı ile tüm kan ve kan ürünleri HIV
yönünden test edilmekte ayrıca 1987 yılından beri organ ve doku nakilleri öncesinde de
gerekli testler yapılmaktadır.
HIV ile yaşayan kişilerin tedaviye kolay ve kesintisiz erişiminin sağlanması, sosyal
destek, bakım olanaklarının iyileştirilmesi ve yaşam kalitelerinin arttırılması için de sağlık
hizmetleri sunumunda gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Ülkemizde, tanı konan ve bildirimi yapılan tüm hastaların tedavi ve bakım hizmetlerine
erişmelerini sağlayan Genel Sağlık Sigortası uygulaması pek çok ülkeye örnek oluşturabilecek
bir uygulamadır ve ilaca erişimde sorun yaşanmamaktadır. HIV enfeksiyonunun varlığını
saptamak amacıyla riskli davranışları olan kişiler ve şikâyeti olan herhangi bir kişi, istediği
sağlık kurumuna başvurması durumunda testleri yapılmakta ve test sonucunun pozitif çıkması
halinde HIV pozitif kişi GSS kapsamında takip ve tedaviye alınmaktadır. Bu kapsamda verilerin
daha güvenilir şekilde toplanabilmesi ve doğrulama sürecinin kısaltılarak vakalara zamanında
müdahale edilmesi, HIV pozitif kişilerin düzenli takip ve tedavisinin yapılarak tedavi
sürekliliğinin sağlanması ve HIV pozitif gebelerin takip edilmesi amaçlarına yönelik Elektronik
HIV/AIDS Bilgi Sistemi oluşturulmuştur.
HIV/AIDS açısından hassas grupları HIV/AIDS’den korunma ve bulaşma yolları hakkında
bilgilendirmek, ücretsiz ve gizlilik esasları içerisinde HIV test hizmeti sunmak, test öncesi ve
sonrasında danışmanlık hizmeti vermek, tedavi için doğru merkeze yönlendirmek için Gönüllü
Danışmanlık ve Test Merkezleri kurulmaktadır. Bu merkezlerin sayılarının artırılması
stratejilerimiz arasında yer almaktadır.
HIV/AIDS konusunda ulusal uygulamalara bilimsel danışmanlık yapmak, mevzuat
çalışmalarına destek vermek, ilgili dokümanların hazırlanmasını sağlamak, olası ihtiyaçları
öngörerek küresel sorumluluklarımıza hazırlık yapılmasında rol almak amacıyla 2019 yılında
Bakanlığımız bünyesinde HIV/AIDS Danışma Kurulu oluşturulmuştur. HIV/AIDS Danışma
Kurulu toplantıları düzenli olarak gerçekleştirilmeye devam etmektedir.
Birleşmiş Milletler 2030 yılı küresel hedefleri doğrultusunda akademisyenler, ilgili sivil toplum
kuruluşları, Genel Müdürlüğümüz merkez ve taşra teşkilatında görev yapmakta olan
personelin katılımı ile oluşturulan geniş bir çalışma grubu tarafından Türkiye HIV/AIDS
Kontrol Programı 2019-2024 tamamlanmış olup 2019 yılı Temmuz ayında yayımlanmıştır.
Kontrol Programımız; insan haklarını gözeterek, HIV/AIDS yayılımı için risk oluşturan
faktörlerle mücadele etmek, her bireyin tanı ve tedavi, bakım ve desteğe eşit erişimini
sağlayarak toplumun sağlığını korumak ve geliştirmek misyonu doğrultusunda hazırlanmıştır.
Kontrol programı üç temel amaç, bu amaçları gerçekleştirmek üzere oluşturulan
hedefler ve bu hedeflere yönelik yürütülecek faaliyetlerden oluşmaktadır. Programın temel
amaçları; 1) HIV/AIDS yeni vaka sayısını ve enfeksiyona bağlı ölümleri azaltmak, 2) HIV/AIDS’e
yönelik sağlık hizmetlerinin kapasitesini geliştirmek ve 3) HIV ile yaşayan bireylere yönelik
ayrımcılığı ve mahremiyet ihlallerini önlemek olarak belirlenmiştir.
Hastalık kontrol programı çerçevesinde, ülkemiz genelindeki HIV/AIDS tanı, tedavi,
izlem ve korunma uygulamalarında standardizasyonun sağlanması, sunulmakta olan
hizmetlerin niteliğinin yükseltilmesi ve sağlık çalışanlarına rehberlik etmesi amacıyla,
uluslararası algoritmalarda yapılan güncellemeler doğrultusunda HIV/AIDS Tanı Tedavi
Rehberi 2019 yayımlanmıştır.
Ayrıca, yeni vaka sayısını azaltmak amacıyla farkındalık ve bilgilendirme için tüm hedef
gruplarda akran eğitimi dâhil eğitim faaliyetleri desteklenmektedir.
Bakanlığımız, insan haklarını gözeterek ve etik kurallar çerçevesinde, bütüncül ve
konunun tüm paydaşlarını kapsayacak bakış açısı ile çalışmalarını işbirliği içinde
sürdürmektedir.
HIV hayatın içinde; bilmek, korunmak, tedavi olmak ve bulaştırmamak elimizde.
HIV Broşür İç
HIV Broşür Dış
Broşür
Afiş HIV
HIV-AIDS Afiş